We starten met een gedachte-experiment. Probeer je voor te stellen dat je de bewoner bent van de hieronder genoemde huizen. Huis 1: Een huis waarin alles er piekfijn en opgeruimd uit ziet. Het interieur is minimalistisch, de keuken voldoet aan de checklist van de gemiddelde fitboy of girl en de koelkast staat vol producten die bij een gezonde leefstijl passen.
Huis 2: Een huis waarin orde en structuur ver te zoeken zijn. Voedsel ligt bijna overal in het zicht. Is het geen snoep pot, dan is het wel een open pak koek. Verder staan er vooral kant-en-klaar maaltijden, slaatjes, calorierijke desserts en frisdranken met suiker in de koelkast.
Oké, je hebt hopelijk een creatieve voorstelling gemaakt van beide situaties. Dan gaan we nu een stapje verder in het gedachte-experiment. Aangezien jij de bewoner bent gaan we het even over jou hebben. Je bent het zat en je wilt gewicht kwijtraken. Om precies te zijn: 15 kilo. Je wilskracht (energie/vermogen om iets te willen en uit te voeren) is hoog en je weet wat nodig is om je doel te behalen. Je hebt in mijn andere artikel namelijk gelezen dat je aan je energiebalans moet werken. Er moeten minder calorieën binnenkomen dan er in totaal worden verbrand. Je begint met het terugschroeven van je inname en je verliest een klein beetje gewicht in de eerste twee weken. Je wilskracht is nog steeds erg hoog maar je merkt wel dat je lichaam steeds meer signalen afgeeft in de vorm van honger en gedachten aan verleidelijk voedsel. Jouw wilskracht overheerst echter nog steeds en je kan de meeste verleidingen weerstaan. Dan komt er in week drie vervelend nieuws. De promotie op je werk, waar je zo erg op hoopte, gaat helaas niet door. Je collega bleek uiteindelijk toch een betere kandidaat. Je komt thuis, gestrest en teleurgesteld, je motivatie is even laag en je wilt maar één ding: eten.
Goed. Einde van het gedachte-experiment. Nu een vraag aan jou: in welke huis denk je dat de meeste calorieën worden gegeten wanneer er zo’n eetmoment komt?
Inderdaad: HUIS 2.
De kans is groot dat degene uit bovenstaand verhaaltje, in huis 2 een hoeveelheid eten naar binnen werkt waar de gemiddelde eetwedstrijd-deelnemer U tegen zegt. Deze hoeveelheid wordt gefaciliteerd door de desbetreffende omgeving, het huis in dit geval. Wanneer jij je omgeving niet bewust regisseert en vooral niet afstemt op je doel, neemt je omgeving zelf de regie in handen en vormt hij jou (letterlijk). Je hebt namelijk een beperkte hoeveelheid wilskracht, wanneer deze voorraad uitgeput is en er ‘dip’ momenten komen zoals in bovenstaand verhaaltje, leidt dit binnen ons voorbeeld tot overeten.
Wanneer jij je omgeving niet bewust regisseert en vooral niet afstemt op je doel, neemt je omgeving zelf de regie in handen en vormt hij jou (letterlijk).
Hoe kan ik mijn omgeving dan veranderen?
Daarvoor moeten we eerst de volgende vraag beantwoorden: Hoe ziet mijn omgeving eruit wanneer ik mijn doel bereikt heb? Ik maak deze visualisatie standaard met cliënten. Vaak zie ik dat zij zelf erg ver komen met het schetsen van een omgeving. Het voordeel van het zelf visualiseren en het niet voorgekauwd op je bordje krijgen is dat je refereert vanuit je eigen leven waardoor er vaak een realistische en maakbare omgeving wordt gevisualiseerd. Je gaat trouwens ook volledig de diepte in, denk maar van voorraadkastjes tot dashboardkastjes en van boodschappenlijsten tot koektrommels. Zo specifiek mogelijk je doel-omgeving schetsen (tip: schrijf het uit).
Nu je creatief aan het denken bent geweest ga je het volgende doen: je legt de schets/visualisatie die je zojuist hebt gemaakt over je huidige situatie heen. En nu wordt het interessant, opeens worden namelijk de verschillen zichtbaar. Verschillen die je nu stap voor stap kan gaan wegwerken door alle omgevingsfactoren uit je doel-omgeving eigen te gaan maken en door gedag te zeggen tegen oude gewoontes, boodschappenlijstjes en producten.
Voor deze visualisatie is het handig om het volgende model in te vullen. Je begint met het beantwoorden van de vraag in het midden van dit model. Ik raad je aan om dit uit te schrijven en zo concreet mogelijk te maken. Vervolgens ga je vanuit die beredenering alle categorieën uit de buitenste ring invullen. Besef wél dat dit suggesties zijn om je op weg te helpen, geen vaste kaders waar je je per definitie aan moet houden.
Na deze visualisatie is het tijd om bewijskracht aan te leveren. Je moet namelijk aan jezelf gaan bewijzen dat jij ook daadwerkelijk de persoon bent die je zojuist hebt geschetst. Persoonlijk vind ik dit model ook erg handig bij besluitvorming. Eetkeuzes, leefstijlkeuzes en sociale keuzes kan je hierin gaan afwegen door je de vraag te stellen: dient dit mijn doel of werkt het mijn doel tegen?
Nu denk je misschien, nou… dan blijft er weinig meer over. Moet ik dan al mijn koek en chips weggooien/geven? En wat nou als er visite komt.
Ik zou zeggen: ja, start er maar mee. Je zal zien hoe fijn het is om het merendeel van je tijd door te brengen in een (zo veel mogelijk) faal-bestendige omgeving. Je hoeft dan namelijk niet constant je wilskracht te gebruiken om allerlei verleidingen af te slaan. Wanneer je je omgeving niet veranderd maar zelf wel wilt veranderen is het in mijn ogen vergelijkbaar met het weglopen met een elastiek dat aan je vast zit. Het is een kwestie van tijd wanneer je weer terug vliegt.
Als er visite komt haal je gewoon hetgeen dat ongeveer nodig is. Onverwachtse visite kan je blij maken met een lekkere kop koffie of misschien wat eenvoudige voedingsmiddelen zoals een appel. Daar is niet per se een constante voorraad van chips en koek nodig die voldoende is om een weeshuis te voeden.
Als ik mijn geld zou moeten inzetten op wilskracht of op omgeving zou ik altijd voor omgeving kiezen. Zelfs de, op het oog, meest gedisciplineerde figuren met hoge wilskracht zullen uiteindelijk bezwijken onder een ‘niet faalbestendige omgeving’.
Take home message:
Visualiseer hoe je leven eruitziet wanneer je je doel hebt bereikt. Vervolgens ga je proberen stap voor stap de omgeving, gewoontes en gedragingen uit de visualisatie in je eigen leven te implementeren. Je zult zien dat je op deze manier de regie weer in eigen handen krijgt, je omgeving zal bijdragen aan je doel en je hoeft niet constant verleidingen af te houden met je wilskracht.